UX | UI là một cặp từ thường đứng chung do bị cộng đồng designer (bao gồm cả graphic và web) thiếu hiểu biết gán ghép khái niệm. Về bản chất, UX là lĩnh vực độc lập, người làm UX không cần biết múa Photoshop hay Figma. Trong khi để thiết kế UI, con mắt thẩm mỹ, năng lực đồ hoạ của designer luôn thể hiện sức mạnh ngàn cân.
Mời bạn tìm hiểu cơ bản về vai trò của UX designer, UX writer, của tôi trong dự án thiết kế website hoàn toàn mới cho cuộc thi Vietnam Young Lions 2025 qua bài viết tóm tắt này.
Giai đoạn nghiên cứu trước khi làm UX
Trước khi bắt tay thực hiện dự án, chúng tôi có buổi gặp đại diện AIM Academy, đơn vị tổ chức Vietnam Young Lions, để lắng nghe yêu cầu, mong muốn, kỳ vọng qua đó có câu trả lời xác đáng cho những câu hỏi quẩn quanh trong đầu: Vì sao website cho cuộc thi sáng tạo đại diện Việt Nam đi tranh tài thế giới lại thiết kế kém sáng tạo và rối rắm về mặt UX như vậy chứ?
Buổi gặp đầu tiên kéo dài 2 giờ giúp chúng tôi nhận ra 3 điều quan trọng: Thứ nhất, UX của website hiện tại không phải thiết kế rối rắm, mà chính xác là không có thiết kế UX. Thứ hai, mục tiêu của website (cũ) chỉ cần cung cấp đầy đủ thông tin cho thí sinh theo kiểu ghép slide powerpoint là đủ dùng. Và cuối cùng, chỉ cần thông báo mở cổng đăng ký là thí sinh nhào vào tham gia quyết liệt. Sau một thập kỷ gầy dựng qua 8 lần tổ chức, thu hút hơn 7.000 thí sinh, cuộc thi đã có brand rất mạnh.
Bước tiếp theo, chúng tôi tiến hành research trang web của Cannes Lions Pháp, nơi tài tử giai nhân khắp thế giới đổ về tham dự đại hội sáng tạo, tham khảo Spikes Asia Singapore, sục sạo AdFest Thái Lan trong cùng khu vực để tìm điểm chung. Quan trọng hơn là tìm cảm hứng.
Cảm hứng được tìm thấy trong clip recap
Tôi đã từng là thí sinh trong cuộc thi Vietnam Young Lions, đi cùng agency tham dự Adfest trước đó rất lâu, nên khi ngồi xem lại các clip recap cuộc thi, cảm hứng sáng tạo bắt đầu tuôn chảy từ màn hình ra trang giấy. Xem đến cảnh một bạn thí sinh nhoẻn nụ cười chiến thắng, bàn tay giơ cao chiếc cúp, tôi đã mường tượng ra toàn bộ flow của website, quyết định chọn hình ảnh chủ đạo cho hero banner bằng 3 khoảnh khắc: khán giả, thí sinh, giám khảo. Khi Hover trỏ chuột vào hình nào, hình đó sẽ phát gif, vừa thể hiện được nhiều không khí trong một, vừa tạo cảm giác chuyển động điều hướng.
Chúng tôi muốn thí sinh khi truy cập lần đầu vào website họ cảm nhận được ngay lập tức nguồn năng lượng chiến thắng, cảm nhận được thời khắc vinh danh không có nhiều trong cuộc đời làm nghề sáng tạo. Hai trang nội dung tiếp theo làm rõ hơn hành trình đến Pháp thông qua con đường độc đạo Vietnam Young Lions, không quên đính kèm 12 gương mặt chiến thắng qua các năm.
“The best next is you” là điểm neo mắt, cũng là hồi trống thúc giục thí sinh tham gia 1 trong 2 hạng thi: Sinh viên & Chuyên nghiệp được bổ trợ bằng hình ảnh thực tế tại không gian văn phòng TBWA (nếu thông thường sẽ là kho hàng Shutterstock). Một sự liên kết mượt mà thuyết phục.
Khu vực tri ân nhà tài trợ và ra đề các năm
Sáng tạo có brief. Cuộc thi có nhà tài trợ. Vietnam Young Lions có nhiều tài trợ, ra đề qua từng năm. Bài toán đặt ra khi thiết kế UX cho khu vực này là làm sao cân được giá trị khác nhau của các nhà tài trợ? Liệu sử dụng kích thước lớn-nhỏ có khiến họ phật lòng? Chúng tôi đặt mình vào COCA-COLA để đo mình nghĩ gì khi đứng cạnh BITI’S với kích thước bằng một phần hai? Chắc là nghỉ chơi. Câu trả lời rõ như Shopee là bá chủ sàn TMĐT. Chúng tôi highlight tên brand bằng hiệu ứng đậm-nhạt. Khu vực slider bên dưới sẽ luân phiên phát TVC khi thời điểm thích hợp. Ý tưởng được chấp nhận.
UX chính thống là lĩnh vực chưa có nhiều đất diễn tại thị trường Việt Nam, bởi số lượng khách hàng (có thể) hiểu được vai trò (chưa bàn tới sức mạnh) của UX trong dự án web, app luôn ít hơn số người biết làm UX chuyên nghiệp. Tôi content quảng cáo 18 năm, trực tiếp viết content cho hơn 10 brand microsite tương tác, 20 website và landing page thông tin, nhưng trong dự án Vietnam Young Lions 2025 tôi chỉ giữ vai trò intern UX designer.
Khi nào UX | UI vẫn còn được định danh là một cặp từ, khi đó cơ hội cho những người như tôi muốn kiếm tiền từ công việc này chắc hẳn không mở hoàn toàn, mà chỉ khem khép cái chân. Nhưng có hề chi đâu, chỉ cần nhìn thấy khe hở, mình sẽ tìm ra con đường.
